ชนเผ่าละว้า (ลัวะ) ผลิตภัณฑ์ร่วมสมัยจากผ้าลายโบราณจากลวดลายบนตัวงูเหลือม โดยคุณยุวเรจ สมนา นักออกแบบเพื่อสังคมและความยั่งยืนทางวัฒนธรรม

The Journey

“ลัวะ” ชนเผ่าพื้นเมืองก่อนชาติพันธุ์ไท ผู้เป็นเจ้าของพื้นที่ดั้งเดิมก่อนการสร้างชาติรัฐล้านนา ในอดีตลัวะเคยมีวิวัฒนาการที่เจริญรุ่งเรือง มีการสร้างบ้าน แปงเมือง มีระบอบการปกครอง มีวัฒนธรรมและวิถีชีวิต เป็นอัตลักษณ์ของตนเอง แต่เมื่อถูกชาติพันธุ์ไทรุกราน จึงอพยพถอยร่นสู่ที่ราบเชิงเขาและสันเขาบนภูเขาโมซัมเบียง เรื่องราวการรอนแรมของชนเผ่าลัวะ จุดประกายเป็นแรงบันดาลใจ ในการออกแบบผลิตภัณฑ์ ที่สะท้อนให้เห็นถึง “การเดินทาง และการเป็นผู้บุกเบิก”

ชนเผ่าละว้า (ลัวะ) ชุมชนละอูบ จังหวัดแม่ฮ่องสอน

ละว้า หรือ ลัวะ ชนเผ่าพื้นเมืองก่อนชาติพันธุ์ไท ที่ได้อพยพมาตั้งหมู่บ้านเล็ก ๆ อยู่บนภูเขาโมซัมเบียง ซึ่งปัจจุบันยังคงความเป็นชาติพันธุ์บริสุทธิ์ที่นับถือเรื่องผี และมีชีวิตทุกแง่มุมผูกพันธ์อยู่กับตำนานความเชื่อ ทำให้วัฒนธรรมของลัวะ มีเอกลักษณ์โดดเด่นไม่เหมือนใคร โดยองค์ประกอบความเชื่อชิ้นสำคัญที่ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตของชาวลัวะ คือความเชื่อในเรื่อง ‘งูเหลือม’ ที่เสมือนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำชนเผ่า มีความหมายสื่อถึง “การรักษาไว้ซึ่งชีวิต”

ความเชื่อนี้ ถูกถ่ายทอดสู่ลวดลายสิ่งทอ ‘ผ้าลายตวน’ ที่ถอดจากลวดลายบนตัวงูเหลือม ซึ่งถือว่าเป็นลายโบราณ ที่ต้องใช้ทักษะชั้นสูงในการผลิต และเป็นลายประจำชนเผ่า ที่สมาชิกทุกคนตั้งแต่แรกเกิดจะต้องมีผ้าทอลายตวนคนละผืนห่อหุ้มกาย เปรียบเสมือนเครื่องรางปกป้องจากภยันตรายและต้องเก็บรักษาไว้อย่างดีจนกว่าร่างกายจะลาโลกไป ซึ่งเมื่อถึงวันสุดท้ายของชีวิต ผ้าตวนผืนนี้ก็จะกลายมาเป็นผ้าคลุมร่างเพื่อคุ้มครองดวงวิญญาณไปยังภพภูมิข้างหน้า

ความโดดเด่นอีกด้านหนึ่งของชาวลัวะคือการแต่งกาย เสื้อผ้าของชาวลัวะมีความเรียบง่าย แต่เต็มไปด้วยความสนุกสนาน ไม่เน้นลวดลายหรือสีสันที่ฉูดฉาด แต่จะใส่ใจกับรายละเอียดเครื่องประดับแปลกตา ที่แสดงให้เห็นถึงเทคนิคการร้อยลูกปัด และการถักเชือกชั้นสูง เช่น สร้อยลัวะสีสันสดใส หรือเรียกอีกอย่างว่า นเคไทลัวะ ตุ้มหูไหมพรมระย้าที่ยาวจนถึงไหล่ กำไลฝ้าย เป็นต้น

นักออกแบบเพื่อสังคมและความยั่งยืนทางวัฒนธรรม

       คุณยุจเรศ สมนา ดีไซเนอร์นักพัฒนาเพื่อสังคม ผู้ก่อตั้งบริษัท เดอ คัวร์ จำกัด หรือ De Quarr กิจการเพื่อสังคม ที่มุ่งสร้างสรรค์งานหัตถกรรมให้เป็นเครื่องมือยกระดับชีวิตของชาวชาติพันธุ์ ให้หลุดพ้นจากความยากจน  ซึ่งคุณยุจเรศให้ความสำคัญกับการพัฒนา และสร้างความยั่งยืนทางวัฒนธรรม สังคมและสิ่งแวดล้อมในระยะยาว ไม่ได้มุ่งแค่สร้างรายได้ให้แก่ชุมชนเพียงเท่านั้น แต่ภูมิปัญญาที่เป็นทรัพยากรหลักจะต้องถูกสานต่อออกไปอย่างยั่งยืนอีกเช่นกัน 

ด้วยแนวคิดนี้ คุณยุจเรศจึงพยายามดึงเอกลักษณ์ของชาวลัวะ มารังสรรค์ให้เกิดเป็นผลิตภัณฑ์ร่วมสมัย ที่จะช่วยสร้างความภาคภูมิใจแก่เจ้าของวัฒนธรรมอีกทอดหนึ่ง ว่าชิ้นงานของพวกเขานั้นมีมูลค่าและเป็นที่ยอมรับในสายตาของคนนอกวัฒนธรรมมากน้อยเพียงใด เพื่อให้เกิดสำนึกรักในภูมิปัญญาท้องถิ่น และให้ตัวเจ้าของวัฒนธรรมเป็นกำลังสำคัญในการสืบทอดอัตลักษณ์ของเผ่าตัวเอง ไม่ให้จางหายไป เพราะคุณยุจเรศเชื่อมั่นว่า ผู้ที่จะช่วยรักษาทรัพยากรของชุมชนได้ดีที่สุด ก็คือตัวเจ้าของชุมชนนั้น ๆ เอง หากแม้แต่เจ้าของไม่มีใจที่จะรักษาสิ่งล้ำค่าของตัวเองไว้ ก็ไม่มีใครจะเข้าไปช่วยรักษาไว้ได้เหมือนกัน

จุดเด่นของผลิตภัณฑ์

ผลิตภัณฑ์ถูกออกแบบโดยใช้วัสดุชิ้นสำคัญคือ ฝ้ายเข็นมือ ที่ย้อมสีจากวัสดุทางธรรมชาติ รวมถึงการใช้ลูกปัดในการประดับตกแต่ง ที่แสดงให้เห็นถึงความมั่งคั่งของชนเผ่าลัวะ เพราะลูกปัดเป็นเหมือนเครื่องหมายแสดงสถานะทางสังคมในชนเผ่า ส่วนกรรมวิธีการผลิตนั้นใช้วิธีการจกผ้า ในการสร้างลวดลายผ้าลายตวน เพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น รวมถึงบอกเล่าเรื่องราวความเชื่อของชาวเผ่าลัวะลงบนผลิตภัณฑ์ส่งถึงมือผู้ใช้งาน

รายละเอียดผลิตภัณฑ์

จากแรงบันดาลใจที่ได้จาก ชนเผ่านักเดินทางและนักบุกเบิก ถ่ายทอดลงสู่ผลิตภัณฑ์ที่เปี่ยมไปด้วยความเชื่อ ภายใต้ลวดลายตวน ลายศักดิ์สิทธิ์ของชนเผ่า ที่จะเป็นดั่งเครื่องรางให้แก่นักเดินทางทั้งหลายได้เดินทางอย่างปลอดภัยและพบเจอแต่ความสุขสมบูรณ์ตลอดเส้นทาง จากการใช้งานผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นเหล่านี้

1.     Tumbler Holder

ที่ใส่กระบอกน้ำ สำหรับนักเดินทางในการบรรจุขวดน้ำส่วนตัวเดินทางพกพาสะดวกสบายไปได้ทุกที่ด้วยสายสะพายลูกปัดจากเผ่าลัวะ ซึ่งสามารถถอดเก็บและนำไปห้อยประดับตกแต่งกระเป๋าได้

2.    Accessory Bag

กระเป๋าเอนกประสงค์ มาพร้อมกับสายคล้องมือขนาดพอเหมาะ สำหรับใส่อุปกรณ์ต่าง ๆ เพื่อความคล่องตัวในทุกการเดินทาง

3.     Tote Bag

กระเป๋าผ้าเอนกประสงค์ไซส์ใหญ่พร้อมฟองน้ำซับในด้านในกระเป๋า เหมาะสำหรับนักเดินทางในการบรรจุข้าวของเครื่องใช้ มีความทนทานสามารถรองรับข้าวของที่มีน้ำหนักได้ ให้นักเดินทางสามารถพกของสำคัญไปได้ครบในทุกการเดินทาง

4.     Clutch Bag

กระเป๋าสำหรับบรรจุเอกสารหรืออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ภายในมีฟองน้ำซับในกันกระแทก เพื่อป้องกันความเสียหายระหว่างเดินทาง

5.     Pouch Bag

แรงบันดาลใจจากกระเป๋าย่ามชาวลัวะ สู่กระเป๋าสะพายลำลองมีสไตล์ เหมาะกับทุกการใช้งาน และสามารถปรับสายได้ตามความเหมาะสมกับสรีระผู้ใช้งานและรูปแบบการสะพาย