ผ้าชนเผ่าไทลื้อ ผสานงานไม้ ผลิตภัณฑ์ร่วมสมัย จากผลงานการออกแบบ โดย รศ.ดร.สิงห์ อินทรชูโต สถาปัตย์ เกษตรฯ

PIXELUE (พิกเซลลื้อ)

การทอผ้าของชนเผ่าไทลื้อที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ นิยมนำรูปสัตว์ต่าง ๆ เช่น ช้าง ม้า มาเป็นลวดลายบนผ้า ซึ่งลวดลายที่ผลิตออกมามีรูปแบบเป็นทรงเรขาคณิต คล้ายกับเทรนด์ศิลปะ NFT ในปัจจุบันที่เป็นรูปภาพพิกเซล ทีมงานจึงพัฒนาต่อยอดอัตลักษณ์ลวดลายอันโดดเด่นนี้ รวมถึงเน้นการใช้สีประจำถิ่น ‘ดำและแดง’ มาสร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ และนำวัสดุที่หาได้ในท้องถิ่นมาเพิ่มกลิ่นอายความเป็นชนเผ่าไทลื้อให้กับผู้ที่ได้นำผลิตภัณฑ์ไปใช้งาน

ชนเผ่าไทลื้อ ชุมชนบ้านธิ จังหวัดลำพูน

บรรพบุรุษของชาวเผ่าไทลื้อเดินทางรอนแรมข้ามน้ำข้ามภูเขามาจากบ้านจอมหงส์ เมืองเชียงรุ่ง สิบสองปันนา จนมาถึงสถานที่แห่งหนึ่งซึ่งมีลักษณะภูมิลำเนาคล้ายกับแหล่งที่อยู่ที่จากมา จึงตัดสินใจตั้งรกรากกัน ณ ที่แห่งนั้น ที่ล้อมรอบไปด้วยป่าไผ่ อันเป็นที่มาของ ‘บ้านขิ’ ที่มีความหมายถึงต้นไผ่ชนิดที่ขึ้นอยู่ในพื้นที่นั้น ซึ่งต่อมาคำคำนี้ก็เพี้ยนเสียงมาเป็น ‘บ้านธิ’ และเรียกขานกันมาจนถึงปัจจุบัน

ชุมชนบ้านธิ ได้รับการยกย่องว่าเป็น ‘เมืองแห่งนครหัตถศิลป์’ เนื่องจากเมื่อว่างจากงานการเกษตร ชาวบ้านจะหันมาจับเครื่องมือผลิตชิ้นงานหัตถกรรมกัน ฝ่ายชายจะลงมือผลิตงานไม้ ส่วนฝ่ายหญิงก็จะนั่งทอผ้า และนำลายผ้ามาแลกเปลี่ยนกัน จนเกิดเป็นลวดลายแปลกใหม่ ซึ่งทำให้ลายผ้าทอของชุมชนแห่งนี้มีเอกลักษณ์ไม่เหมือนกับใคร โดยเฉพาะลวดลาย ‘ขะแจ๋หลงตู้’ หรือกุญแจหลงตู้ ที่มีลักษณะเหมือนกับตะขอกุญแจโบราณจำนวนหลากหลายคู่ ถูกถักทอประดับบนลายผ้า จนเป็นที่มาของชื่อ ซึ่งเปรียบเปรยถึงความยากลำบากในการตามหากุญแจคู่ที่ใช่กับแม่กุญแจ เพราะมีลูกกุญแจหลายดอกเหลือเกิน

            ทางฝั่งงานไม้ก็สร้างชื่อเสียงให้แก่ชุมชนไม่น้อยหน้าไปกว่างานผ้าทอ โดยชุมชนบ้านธิเป็นแหล่งไม้เก่าที่โด่งดังด้านการผลิตเฟอร์นิเจอร์ไม้จำหน่ายไปทั่วประเทศ โดยเฉพาะ ‘เก้าอี้แขนอ่อน’ สินค้าโอทอปประจำชุมชน ที่มีเสน่ห์ตรงลายไม้สักเก่า จนหลายบ้านพยายามหามาครอบครอง

นักออกแบบ ผู้สืบสานสมบัติทางวัฒนธรรม สู่นวัตกรรมเคล้าไลฟ์สไตล์ปัจจุบัน

รศ. ดร.สิงห์ อินทรชูโต หัวหน้าศูนย์สร้างสรรค์การออกแบบ เพื่อสิ่งแวดล้อม ภาควิชานวัตกรรมอาคาร คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์ และ หัวหน้าคณะที่ปรึกษา RISC by MQDC นอกจากนี้ยังดำรงตำแหน่งในอีกหลายองค์กรที่เกี่ยวข้องกับนวัตกรรมการออกแบบเพื่อความยั่งยืน  ดร.สิงห์ ได้ออกแบบผลิตภัณฑ์โดยคำนึงความร่วมสมัยเป็นหลัก เพื่อให้ชิ้นงานนั้นตอบโจทย์การใช้งานและความสนใจของคนในยุคปัจจุบัน และไม่ลืมที่จะดึงจุดเด่นทางด้านวัฒนธรรม ความเชื่อและวิถีชีวิตของชาวไทลื้อมาผสมผสานลงไป ทำให้ผลิตภัณฑ์นั้นเกิดมูลค่าทางจิตใจที่ไม่สามารถตีมูลค่าออกมาเป็นตัวเงินได้

จุดสำคัญอีกจุดหนึ่ง ดร.สิงห์ ได้นำเอาเอกลักษณ์ที่โดดเด่นของชุมชนแห่งนี้ที่เป็นที่รู้จักกันในเรื่อง ‘งานไม้’ และ ‘งานผ้าทอ’ มาผสานเข้าด้วยกัน จนเกิดเป็นนวัตกรรมใหม่ที่จะยิ่งเพิ่มคุณค่าการใช้งานให้แก่ผู้ใช้งานและช่วยจุดประกายให้ทางผู้ผลิตได้มีแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์ผลงานที่แปลกใหม่ออกมาอีก จากการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอยู่มาสร้างมูลค่าเพิ่ม สิ่งเหล่านี้จะยิ่งเป็นเครื่องย้ำเตือนชาวไทลื้ออยู่เสมอว่าภูมิปัญญาที่พวกเขามีอยู่นั้น เป็นสมบัติทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าที่ควรค่าต่อการสืบสานต่อไปมากเพียงใด

จุดเด่นของผลิตภัณฑ์

นักออกแบบได้นำลวดลายผ้าทอของเผ่าไทลื้อที่มีลักษณะเป็นรูปทรงเรขาคณิต คล้ายกับเทรนด์ศิลปะที่โด่งดังในตลาด NFT ที่มีรูปร่างเป็นภาพพิกเซล มาพัฒนาต่อยอดเป็นผ้าพิมพ์ลายผ้าทอ รวมถึงมีการนำเทคนิคเก่าแก่ที่ใช้ในการผลิต ‘เก้าอี้แขนอ่อน’ กลับมาใช้ในการผลิตสินค้า ทั้งยังดึงทักษะการทำงานเหล็กที่ชาวไทลื้อมีความเชี่ยวชาญ มาออกแบบเป็นผลิตภัณฑ์เฟอร์นิเจอร์ตกแต่งสุดสร้างสรรค์ ที่สามารถตอบโจทย์การใช้ชีวิตวิถีใหม่ของคนในปัจจุบันได้

ผลิตภัณฑ์

1.     Pixel Lue Stool Chair

นักออกแบบนำเอาลวดลายพิกเซลรวมถึงสีประจำถิ่นไทลื้อ อย่าง แดง และดำ มาใช้ในการออกแบบเก้าอี้ stool เหล็ก ที่นำวัสดุเหล็กเหลือใช้จากโรงงานในเขตอุตสาหกรรมทางภาคเหนือมาเป็นวัสดุในการผลิต และเนื่องจากวัสดุเป็นเหล็กที่มีความทนทาน จึงสามารถนำไปใช้งานได้ทั้งภายนอกและภายในอาคารเรือน

2.    Round-Shaped Stool Covered with Tai Lue Fabric

เก้าอี้ stool ผ้าพิมพ์ลายไทลื้อทรงกลม ลวดลายสวยงาม ทรงโมเดิร์น เหมาะกับการเป็นเฟอร์นิเจอร์ประดับในอาคาร คู่กับเฟอร์นิเจอร์ตัวโปรดประจำที่อยู่อาศัยของผู้ใช้งาน

3.     PIXELUE Cushion

ลวดลายบนผ้าทอ และสีเอกลักษณ์ของชนเผ่า ถูกนำมาถ่ายทอดเรื่องราวลงบนหมอนอิง โดยลวดลายของ ‘ม้า’ มีความหมายโดยนัยสื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติ ส่วน ‘ช้าง’ สื่อความหมายถึง ความยิ่งใหญ่และความเจริญรุ่งเรือง และ ‘หงส์’ นั้นเปรียบดั่ง สวรรค์ และความศักดิ์สิทธ์

4.     Blood Bent Armchair

เก้าอี้แสนคุ้นตา ที่หลายบ้านต้องมีประจำไว้สักชุดหนึ่ง มีแหล่งผลิตอยู่ที่ชุมชนบ้านธิแห่งนี้ ซึ่งนักออกแบบได้หยิบผลิตภัณฑ์มาดัดแปลงสีสันใหม่ ด้วยการทำสีขัดถลอกสีดำและสีแดง เพื่อเพิ่มความโมเดิร์นเข้ากับยุคสมัย

5.     Pixel Boy Figure

ตุ๊กตาสำหรับประดับตกแต่งในมุมโปรดให้ดูมีสไตล์มากขึ้น ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจมาจากลายคนบนผ้าไทลื้อ