ลายก้อนยอ (แมงมุม)

ก้อนยอ หมายถึง แมงมุม โดยลักษณะลวดลายที่พบ มี 2 ลักษณะ
คือ ลักษณะที่หนึ่งมองดูคล้ายสี่เหลี่ยมซ้อนกัน ปลายด้านหนึ่งเป็นมุมแหลม
คล้ายหัวแมงมุม ด้านที่เหลือแตกเป็นกิ่งก้านคล้ายขาของแมงมุม
และลักษณะที่สอง รูปร่างคล้ายเส้นตรงขดต่อเนื่องกันเป็นสี่เหลี่ยม
ข้างลำตัว แตกเป็นแฉกแหลม คล้ายลักษณะขา ของ
แมงมุม เอกลักษณ์ลวดลาย ก้อนยอ พบได้ในผ้า
ปักชาวเมี่ยนแทบทุกชิ้น เช่น ผ้าโพกหัว ขากางเกง
ของสตรีชาวเมี่ยน และลวดลายในผ้าสะพายหลัง
ผืนใหญ่ ที่แม่ชาวเมี่ยนใช้สะพายลูกน้อย
--------------------
ลายย่านเปี้ยง (ดอกไม้เงิน)
ย่านเปี้ยง หมายถึง ดอกไม้เงิน
ลวดลายย่านเปี้ยง มีที่มาจากการประกอบพิธีแต่งงานในสมัยโบราณของชาวเมี่ยน
ที่นิยมนำเงินมาตีเป็นรูปดอกไม้ เพื่อนำมาใส่ไว้ในภาชนะคล้ายชาม
ให้คู่บ่าวสาวได้ยกมอบ ให้แก่ผู้ใหญ่ในงานพิธี
จากนั้นผู้ใหญ่ก็จะนำเงินทองใส่ลงในชาม มอบกลับมาให้ลูกหลาน
ดังนั้นดอกไม้เงิน จึงถือเป็นสัญลักษณ์ของสิ่งที่เป็นสิริมงคล
เมื่อนำมาปักเป็นลวดลายในเสื้อผ้าเครื่องแต่งกาย
ก็เชื่อว่าจะนำสิ่งดี ๆ ที่เป็นมงคลมาให้แก่ผู้สวมใส่อีกด้วย
--------------------
ลายซม (คน)
ซม แปลว่า คน บางครั้งจะพบว่าชาวเมี่ยนเรียก
ลวดลายลักษณะนี้ว่า เมี่ยน บรรพบุรุษชาวเมี่ยน
จินตนาการลวดลายขึ้น เพื่อที่จะถ่ายทอดและ
เลียนแบบลักษณะรูปร่างทางกายภาพของคน
อย่างง่ายๆ คล้ายภาพเขียนของมนุษย์ยุคโบราณ
ที่มีส่วนหัว ลำตัว แขน ขา
ลายซมจึงเป็นอีกหนึ่งลายเอกลักษณ์งานปักผ้า
ของชนเผ่าชาวเมี่ยนที่โดดเด่นชัดเจน
จึงมักเห็นลายนี้ ปรากฏอยู่บนผืนผ้าปักชนเผ่าเมี่ยน
ทั้งชายและหญิง แทบทุกผืน
--------------------
ลายเหยว (ฟันเลื่อย, กั้น)
เหยว เป็นชื่อเรียกลายปักโบราณดั้งเดิม แปลว่า ฟันเลื่อย
ซึ่งสอดคล้องไปกับรูปร่างของลวดลาย ที่มีลักษณะซิกแซกสลับขึ้นลง ดูคล้ายฟันเลื่อย
แต่ในอีกความหมายหนึ่ง คำว่าเหยวในภาษาเมี่ยนยังหมายถึง กัน หรือ กั้น ด้วย
ดังนั้น ชาวเมี่ยนจึงนิยม ปักลายเหยวนี้ ที่บริเวณชายขอบผ้า เช่น ปลายขอบขากางเกง ผ้าโพกหัว
หรือผ้าคาดเอวสตรี หรือเ ป็นลายคั่นระหว่าง ลายหนึ่ง กับ อีกลายหนึ่ง
ชาวเผ่าเมี่ยนมีความเชื่อแต่โบราณว่า ลายเหยวนี้ จะช่วยป้องกัน และกั้นสิ่งที่เป็นอันตราย
หรือสิ่งที่ไม่ดี ไม่ให้เข้ามากล้ำกรายแก่ผู้ที่สวมใส่ได้
--------------------
ลาย ด่ม หม่าว หน่อม (หูเสือ)
ด่ม หม่าว หน่อม หมายถึง หูเสือ มีที่มาจากการที่บรรพบุรุษชาวเมี่ยน
ได้สังเกตเห็นลักษณะโครงร่าง อันน่าสนใจของใบหูเสือ
จึงได้นำมาจินตนาการสร้างสรรค์ขึ้น เป็นลวดลายปักบนผืนผ้า
ลายด่มหม่าวหน่อม เป็นลวดลาย ที่มีวิธีการปักค่อนข้างยาก
หญิงชาวเมี่ยนที่ปักลายนี้ได้นั้น
จำเป็นจะต้อง ผ่านการฝึกหัดปักลายง่ายๆ มาระยะเวลาหนึ่งแล้ว
จึงจะปักลายนี้ได้ อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันยังมีผู้สืบทอดเอกลักษณ์ลวดลาย
ด่มหม่าวหน่อม หรือลายหัวเสือให้ปรากฏคงอยู่มิให้สูญหายไปตามกาลเวลา
--------------------
ลาย ด่ม หม่าว งิ้ว (ลายเล็บเสือ)
ด่ม หม่าว งิ้ว แปลว่า เล็บเสือ
บรรพบุรุษได้แรงบันดาลใจมาจากลักษณะต่างๆ ของเสือ
ลายด่มหม่าวงิ้ว สร้างสรรค์ออกแบบลวดลาย
ให้คล้ายลักษณะกรงเล็บของเสือ ในขณะที่มีการกางออก
นิยมนำไปใช้ปัก เป็นลายกางเกง ของผู้หญิงเมี่ยนส่วนบนที่เรียกว่า โฮ่วซิน
ทุกวันนี้ผู้หญิงชาวเผ่าเมี่ยน ยังคงมีการสืบทอดปักลวดลาย ด่มหม่าวงิ้ว
หรือลายเล็บเสืออย่างแพร่หลาย
--------------------
ที่มา: การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานเชียงราย